Szkodniki pierwotne to owady liściożerne, które atakują zdrowe drzewa, przyczyniając się do ich osłabienia, a nawet śmierci. Jako najgroźniejsze dla sosny wytypowano sześć gatunków: barczatka sosnówka, strzygonia chojnówka, poproch cetyniak, boreczniki, zawisak borowiec, osnuja gwiaździsta. Ich larwy żyją w koronach drzew, żywiąc się igłami. Przed zimowymi mrozami kryją się w ściółce. Tę cechę wykorzystują leśnicy do prognozowania zagrożenia.

Każdej jesieni Zespół Ochrony Lasu (ZOL) wydaje komunikat o terminie rozpoczęcia poszukiwań. Na ten sygnał czekają pracownicy nadleśnictw. W teren ruszają grupy „poszukiwaczy”. Na stałych powierzchniach przeszukuje się ściołę według określonego schematu. Każdy zespół wyposażony jest w ramkę o wymiarach 50x100cm, taśmę, sprzęt rozgarniania i przekopywania oraz pudełka na owady.

Rozgarnia się ściółkę wewnątrz ramek i wybiera z niej poszukiwane gatunki (w postaci poczwarek, kokonów lub gąsienic), a następnie przekopuje się też wierzchnią warstwę gleby mineralnej. Jeśli schemat przewiduje umiejscowienie ramki bezpośrednio przy pniu, przegląda się również zakamarki kory do wysokości 150cm. To w nich ukryte są często kokony boreczników. Oprócz wymienionych szkodników liczymy również owady pożyteczne.

Szczegółowo opisane pudełka z owadami dowozi się do biura nadleśnictwa, gdzie są wstępnie kontrolowane przez specjalistę zajmującego się ochroną lasu. Następnie są przewożone do najbliższego ZOL-u, w którym identyfikuje się ostatecznie gatunki, określa ich zdrowotność oraz stopień zagrożenia lasu. Jeśli okaże się, że zostały przekroczone liczby ostrzegawcze lub krytyczne, wiosną przeprowadzane są kolejne poszukiwania dla potwierdzenia prognozy. W przypadku potwierdzenia zagrożenia podejmowane są zabiegi ograniczające liczebność szkodników.